Co tarcza, to awantura

Moskwa i Baku pr�buj� porozumie� si� w sprawie przed�u�enia rosyjskiej dzier�awy azerbejd�a�skiej stacji wojskowej. Dlaczego coraz silniejszy na arenie mi�dzynarodowej Azerbejd�an kontynuuje wsp�prac� z Rosj� w tak niejednoznacznej sprawie?

Azerowie zgadzaj� si� na dalsz� dzier�aw� stacji – ostatniego �ladu rosyjskiej obecno�ci wojskowej na terytorium po�udniowo-zachodniego s�siada – pod kilkoma warunkami. Domagaj� si� mi�dzy innymi przeznaczenia dodatkowych funduszy na zmniejszenie negatywnego wp�ywu radaru na otaczaj�ce �rodowisko, zatrudnienia wi�kszej liczby miejscowych pracownik�w, mo�liwo�ci wsp�lnego korzystania ze stacji oraz skr�cenia okresu obowi�zywania umowy do co najwy�ej pi�ciu lat. Dodatkowo planuj� podwy�szy� koszty dzier�awy. Rosja nie chce przysta� na wszystkie wysuwane przez Baku ��dania. Najwi�cej sprzeciwu wzbudzaj� op�aty za korzystanie z obiektu. Obecnie koszty samej dzier�awy wynosz� 7 milion�w dolar�w rocznie. Do tego dochodz� jeszcze zu�ycie energii (5 milion�w dolar�w) i koszty wyposa�enia (10 milion�w dolar�w). Baku chce podnie�� op�at� do przynajmniej 15 milion�w dolar�w rocznie.

Dyrektor Military Research Center Jasur Sumerinli, zgadzaj�c si� ze stanowiskiem azerskiego MSZ, powiedzia� „Nowej Europie Wschodniej", �e nawet kilkukrotne podwy�szenie stawki jest w zupe�no�ci uzasadnione.

– Z jednej strony te pieni�dze s� niewsp�mierne do warto�ci i znaczenia radaru dla rosyjskiego bezpiecze�stwa regionalnego i mi�dzynarodowego. Jednak z drugiej i tak nie rekompensuj� zagro�enia i ryzyka, na jakie Azerbejd�an nara�a si�, u�yczaj�c Rosji cz�ci swojego terytorium – twierdzi Sumerinli.

Rosyjskie plany

Media, poruszaj�c problem stacji, skupiaj� si� przede wszystkim na kwestiach finansowych i zagro�eniach ekologicznych. M�wi si� te� o spadku liczby urodze� w regionie gabali�skim w ci�gu ostatnich kilku lat. Prawie nikt jednak nie po�wi�ci� uwagi kontrowersyjnemu wyst�pieniu rosyjskiego ministra obrony Anatolija Sierdiukowa, kt�ry pod koniec ubieg�ego roku poinformowa�, �e Rosja planuje ca�kowicie zmodernizowa� stacj� radarow� w Gabali, jednocze�nie rezygnuj�c z cz�ci dzier�awionego terytorium. Nowoczesny radar typu Worone�, zbudowany z modu��w pozwalaj�cych na szybki demonta�, transport i ponown� instalacj� w dowolnym miejscu, do 2019 roku ma zast�pi� obecny radiolokator typu Darial. Oznacza�oby to, �e wojska rosyjskie u�ywa�yby w Gabali w�asnego, nowocze�niejszego radaru, rezygnuj�c z miejscowego sprz�tu.

Maj�ce zako�czy� si� w czerwcu rozmowy przypominaj� dobrze wyre�yserowany spektakl,kt�rego fina� nie jest trudny do przewidzenia. Dr Rasim Musabajow (politolog, cz�onek Komisji Spraw Zagranicznych azerbejd�a�skiego parlamentu) powiedzia� "Nowej Europie Wschodniej", �e w�tpi, by takie rozwi�zanie odpowiada�o interesom Azerbejd�anu:

– Tego typu obiekt wojskowy nie zwi�ksza bezpiecze�stwa naszego pa�stwa. Wr�cz przeciwnie: powoduje wzrost zagro�enia. Po pierwsze, Moskwa jest sprzymierze�cem i mecenasem Armenii, z kt�r� z kolei nie mo�na wykluczy� wznowienia konfliktu zbrojnego. Po drugie, z terytorium stacji w Gabali Kreml jest w stanie prowadzi� wywiad elektroniczny, parali�owa� nasze lotnictwo, system obrony przeciwlotniczej i system ��czno�ci si� zbrojnych Azerbejd�anu.

Coraz cz�ciej daj� si� s�ysze� opinie ekspert�w, kt�rzy stoj� na stanowisku, �e je�li Baku chce realizowa� niezale�n� polityk�, to nie mo�e przed�u�a� umowy dzier�awy stacji i powinno zlikwidowa� ten obiekt, poniewa� jest Azerom niepotrzebny. Sumerinli zgadza si� z tymi g�osami:

– Azerbejd�an, jako bogaty kraj, ma mo�liwo�� prowadzenia samodzielnej polityki zagranicznej.Jednak rosyjskie kr�gi wojskowo-polityczne pr�buj� wtr�ca� si� w nasze sprawy wewn�trzne.Tamtejsi eksperci s�dz�, �e przej�cie gabali�skiej stacji jest doskona�ym narz�dziem wywierania wp�ywu na polityk� wewn�trzn� Azerbejd�anu i zacie�niania wi�zi z przedstawicielami naszego rz�du. Nale�y zwr�ci� uwag� na si�� prywatnych kontakt�w azerbejd�a�skich i rosyjskich lider�w, na ich w�asne interesy. Wp�yw Rosji na polityczn� i ekonomiczn� sytuacj� Azerbejd�anu jest i tak ju� bardzo du�y. Azerbejd�a�scy oficjele uwa�aj�, �e je�li nie b�d� wspiera� rosyjskich interes�w, Moskwa mo�e os�abi� ich pozycj�.

Musabajow patrzy na problem z innej perspektywy:

– Azerbejd�an nie ma �adnego interesu w przed�u�aniu umowy dzier�awy stacji w Gabali. Z wojskowego punktu widzenia stacja ta jest nam zupe�nie zb�dna, a dochody z dzier�awy nie s� znacz�ce dla naszego bud�etu. Jednak polityczny oportunizm Azerbejd�anu oparty na zasadzie niedra�nienia Moskwy ka�e prowadzi� rozmowy z Kremlem. Poza tym, Rosja ju� zbudowa�a i nadal buduje pewne nowoczesne obiekty obronne w Azerbejd�anie (mi�dzy innymi instalacje obrony powietrznej C-300, uderzeniowe helikoptery MI-35). Innych dostawc�w takich system�w nie posiadamy: USA i Europa ich nie oferuj�. Izrael z kolei utrzymuje wysokie ceny, a dodatkowo wsp�praca z nim powoduje negatywn� reakcj� Iranu. Nie mo�na r�wnie� wykluczy�,�e je�li porozumienie nie zostanie zawarte ze wzgl�du na zbyt wyg�rowane ��dania Baku, Rosjanie formalnie nadal b�dzie korzysta� ze stacji na obecnych zasadach, jednak bez jej modernizacji.

Mi�dzynarodowy mat

Sumerinli zwraca uwag� na umi�dzynarodowienie problemu dzier�awy stacji radarowej:

– Status stacji w Gabali nie jest tylko problemem Rosji i Azerbejd�anu. Zagadnienie to ma znacznie szerszy wymiar, gdy� Azerbejd�an zwi�zany z USA i Europ� Zachodni� w zakresie euroatlantyckiej integracji i ochrony projekt�w energetycznych w rejonie Morza Kaspijskiego zobowi�za� si� przestrzega� zasad wzajemnego bezpiecze�stwa. Wiadomo, �e sytuacja pomi�dzy NATO i Rosj� oraz mi�dzy Rosj� i USA nie jest dobra. Moskwa nie chce, by Baku zacie�nia�o swoje relacje z NATO i w przysz�o�ci zosta�o cz�onkiem Sojuszu.

NATO i OBWE nie kwapi� si� do ingerencji w azerbejd�a�sko-rosyjskie rozmowy. Baku zwi�zane z Kremlem konfliktem o G�rski Karabach d��y do wypracowania porozumienia w sprawie dzier�awy stacji. Okupacja cz�ci terytorium Azerbejd�anu przez Armeni� jest g��wnym �rodkiem rosyjskiego nacisku na Azer�w.

Wi�kszo�� ekspert�w jest zgodnych, �e je�li Azerbejd�an odrzuci rosyjsk� propozycj� prolongowania dzier�awy stacji, to Rosja mo�e wesprze� Ormian w konflikcie karabaskim, doprowadzaj�c go do niekorzystnego dla Baku zako�czenia. W tym kontek�cie na drugi plan schodzi fakt, �e zamiary Rosji s� niezgodne z doktryn� wojenn� Azerbejd�anu, kt�ra wyklucza stacjonowanie rosyjskich si� zbrojnych czy utrzymywanie rosyjskich obiekt�w wojskowych na terytorium Azerbejd�anu. Mimo �e prawdopodobie�stwo wznowienia konfliktu w ci�gu kilku najbli�szych miesi�cy jest nik�e, to jednak w obliczu takiego scenariusza poprawne stosunki z Rosj� s� niezwykle istotne.

Tekst: Aneta Waszkiewicz

Artyku� zosta� opublikowany 13.02.2012 r. na na �amach portalu „Nowa Europa Wschodnia”: http://www.new.org.pl/

Aneks:
Gabali�ska Stacja Radiolokacyjna jest radarem wojskowym s�u��cym do wczesnego �ledzenia start�w rakiet balistycznych. Zbudowan� j� w 1985 roku jako jedn� z o�miu g��wnych stacji Systemu Obrony Antyrakietowej Zwi�zku Radzieckiego. Radar kontroluje przestrze� kosmiczn� w odleg�o�ci 6 tysi�cy kilometr�w i zosta� zaprojektowany do wykrywania pocisk�w wysy�anych z wybrze�a Oceanu Indyjskiego. Radar swym zasi�giem obejmuje Iran, Turcj�, Indie, Irak i ca�y Bliski Wsch�d. W 2002 roku oba kraje podpisa�y porozumienie, zgodnie z kt�rym Rosja wydzier�awi�a stacj� od Azerbejd�anu do 2012 roku.

Kaukaz.net

Kaukaz P�nocny

Kaukaz Po�udniowy

Abchazja
Osetia Po�udniowa

G�rski Karabach

Co tarcza, to awantura

Rosyjskie plany

Mi�dzynarodowy mat

Tekst: Aneta Waszkiewicz

(C) Kaukaz.net. Wszelkie prawa zastrze�one. Czytaj, cytuj (z podaniem autora i zr�d�a), ale nie kradnij!

Kaukaz.net

Kaukaz P�nocny

Kaukaz Po�udniowy

Abchazja Osetia Po�udniowa

G�rski Karabach

Co tarcza, to awantura

Rosyjskie plany

Mi�dzynarodowy mat

Tekst: Aneta Waszkiewicz

(C) Kaukaz.net. Wszelkie prawa zastrze�one. Czytaj, cytuj (z podaniem autora i zr�d�a), ale nie kradnij!

Abchazja
Osetia Po�udniowa